Pages Menu
Categories Menu
Przełomowe badanie EMPA-REG OUTCOME

Przełomowe badanie EMPA-REG OUTCOME

Rozmowa z dr. hab. n. med. Pawłem Piątkiewiczem, kierownikiem Kliniki Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Endokrynologii WUM.

Cukrzyca typu 2 jest coraz większym problemem: mimo coraz lepszego leczenia rośnie liczba zgonów. Czym to jest spowodowane?

Szacuje się, że na świecie jest 415 mln chorych na cukrzycę (ma tę chorobę co 11. dorosły). Problem będzie narastał: szacuje się, że liczba chorych do 2040 r. zwiększy się do 642 mln (będzie chorować 1 osoba spośród 10 dorosłych). Wzrost zachorowań jest widoczny na całym świecie: w Europie liczba chorych do 2040 r. zwiększy się z 60 do 71 mln, a w Ameryce Północnej – z 44,3 do 60,5 mln, na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej – z 35 do 72 mln, w Azji Południowo-Wschodniej z 78 do 140 mln. Obecnie co roku na świecie z powodu cukrzycy umiera 5 mln osób – 1 osoba co 6 sekund. Przyczyną zgonów jest nie tylko cukrzyca, ale jej powikłania: najczęściej sercowo-naczyniowe. 2/3 zgonów wśród chorych na cukrzycę jest spowodowanych powikłaniami sercowo-naczyniowymi. Najczęstsze powikłania to: nadciśnienie tętnicze (73,8 proc. chorych), choroba niedokrwienna serca (32,8 proc.). U 25,5 proc. chorych na cukrzycę powikłaniem jest zawał mięśnia sercowego. Wpływ na zwiększone ryzyko zgonu z powodu cukrzycy ma m.in. wiek, palenie papierosów, wysoki poziom cholesterolu, nadciśnienie tętnicze. Oczekiwana długość życia chorych na cukrzycę typu 2 z wysokim ryzykiem chorób układu sercowo-naczyniowego jest obniżona średnio o 12 lat. Dlatego idealny lek przeciwcukrzycowy powinien nie tylko obniżać poziom glukozy we krwi, ale też zmniejszać ryzyko sercowo-naczyniowe.

W ostatnich latach pojawiła się nowa grupa leków doustnych przeciwcukrzycowych: flozyny. Na czym polega ich działanie?

To leki zaliczane do tzw. inhibitorów SGLT2, które wpływają na transportery glukozo-sodowe SGLT2, które są umieszczone w kanaliku proksymalnym nefronu i odpowiadają za tzw. reabsorpcję wtórną glukozy z moczu pierwotnego. Fizjologicznie transportery SGLT2 odzyskują glukozę, która jest wydzielana w drodze filtracji kłębuszkowej przez nerki do moczu pierwotnego. Transportery SGLT2 za pomocą transportu aktywnego odzyskują glukozę do krwi. Po wielu latach badań udało się stworzyć leki, które hamują aktywność transporterów SGLT2. Przy zastosowaniu tych leków więcej glukozy jest wydzielane do moczu. Tak więc pacjent traci glukozę z moczem w większej ilości niż osoby, które nie stosują tych leków. Leki te działają przeciwhiperglikemicznie.

To nowy mechanizm leczenia cukrzycy?

Tak. Leki z tej grupy są stosowane w cukrzycy już od kilku lat. W Polsce są dostępne 3 leki z tej grupy: dapagliflozyna, empagliflozyna i kanagliflozyna.

Niedawno zostały opublikowane wyniki badań EMPA-REG OUTCOME, z których wynika, że szykuje się rewolucja w leczeniu cukrzycy. Na czym ona polega?

Badanie EMPA-REG OUTCOME było przeprowadzone przez ponad 3 lata na ponad 7 tys. chorych na cukrzycę obarczonych dużym ryzykiem sercowo-naczyniowym z 42 krajów. Było to badanie wieloośrodkowe, randomizowane, z podwójnie ślepą próbą oraz grupą kontrolną otrzymującą placebo. Badanie wykonywano, by ocenić wpływ empagliflozyny w dawce 10 mg lub 25 mg raz na dobę, dodanej do standardowego leczenia – w porównaniu z placebo dodanym do standardowego leczenia – na incydenty sercowo-naczyniowe u chorych na cukrzycę typu 2, którzy byli obarczeni wysokim ryzykiem wystąpienia incydentów sercowo-naczyniowych. Na standardowe leczenie składały się leki obniżające stężenie glukozy oraz leki hipotensyjne i obniżające stężenie lipidów.

Badanie EMPA-REG OUTCOME to przełomowe badanie w diabetologii. Udowodniło, że dodanie empagliflozyny do dotychczasowej terapii powoduje redukcję śmiertelności u pacjentów z cukrzycą typu 2. Od kilku lat Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) dopuszczająca w USA produkty medyczne na rynek, oraz EMA – jej odpowiednik w Europie – wymagają, by wprowadzane leki przeciwcukrzycowe były badane pod kątem ryzyka sercowo-naczyniowego. Po raz pierwszy w historii prowadzania tych badań udowodniono, że dodanie doustnego leku przeciwcukrzycowego do dotychczasowej terapii powoduje redukcję śmiertelności, i to zarówno śmiertelności całkowitej, jak z przyczyn sercowo-naczyniowych. To istotna sprawa. Okazało się, że dodanie empagliflozyny do dotychczasowego leczenia u chorych na cukrzycę typu 2 z wysokim ryzykiem wystąpienia zdarzeń sercowo-naczyniowych powoduje 14 proc. redukcję ryzyka wystąpienia złożonego punktu końcowego, obejmującego zgon z przyczyn sercowo-naczyniowych, zawał serca niezakończony zgonem oraz udar mózgu niezakończony zgonem. Stwierdzono istotną 38 proc. redukcję liczby zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych. Dodatkowo leczenie z zastosowaniem empagliflozyny powodowało redukcję ryzyka zgonu z dowolnej przyczyny (o 32 proc.) oraz hospitalizacji z powodu niewydolności serca (redukcja o 35 proc.). To spektakularne wyniki.

Czy inne leki wprowadzane wcześniej nie redukowały śmiertelności z powodów sercowo-naczyniowych?

Nie redukowały jej bardziej niż placebo. Poprzednie badania, a wykonywano je od kilku lat, nie wykazały istotnie statystycznej przewagi żadnego z leku względem placebo. W badaniu EMPA-REG OUTCOME po raz pierwszy udało się osiągnąć ewidentne zmniejszenie śmiertelności.

Wyniki tych badań mogą mieć wpływ na zalecenia dotyczące terapii cukrzycy. Wiadomo, że również pozostałe leki z tej grupy powinny być zbadane pod kątem redukcji śmiertelności, być może również warto będzie zaplanować kolejne badanie z empagliflozyną. Jednak wyniki badania EMPA-REG OUTCOME są na tyle ważne i spektakularne, że my, diabetolodzy, nie możemy przejść obok nich obojętnie. Po raz pierwszy mamy lek, który znacząco zmniejsza ryzyko zgonów.

Jakie są zalecenia towarzystw diabetologicznych, jeśli chodzi o stosowanie flozyn?

Ta grupa leków oczywiście ma swoje miejsce w zaleceniach, zarówno Amerykańskiego, jak Europejskiego czy Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Obecnie flozyny są zalecane w monoterapii jako alternatywa dla metforminy – dla tej grupy pacjentów, którzy z różnych powodów nie mogą przyjmować metforminy – a także mamy możliwość dołączania gliflozyn w drugim i trzecim etapie leczenia doustnego. Tak więc flozyny można podać na każdym etapie leczenia cukrzycy: rejestracja jest od monoterapii do skojarzenia z insuliną. Są nawet próby podawania gliflozyn łącznie z insuliną w terapii cukrzycy typu 1.

Rozmawiała Katarzyna Pinkosz

4.8/5 - (6 votes)